LOB – Toekomstgericht leren organiseren

Samen met PBT heb ik vanuit Bedrijf in de Klas hier de workshop verzorgd ‘LOB samen met het bedrijfsleven: goede voorbeelden en zelf aan de slag’. 

In dit bericht vind je de powerpoint met de resultaten van de workshop en een uitwerking van deze resultaten. Veel plezier met lezen!

Uitwerking resultaten

De workshop op de Conferentie LOB – toekomstgericht leren organiseren heb ik samen met Jildau Vellinga verzorgd. Jildau is vanuit PBT senior project leider Toptechniek in Bedrijf.

Binnen Toptechniek in bedrijf werken 28 regionale netwerken van vmbo, mbo, bedrijfsleven en regionale overheid aan het versterken van de kwalitatieve en kwantitatieve match tussen het technisch beroepsonderwijs en de vraag van de arbeidsmarkt.

In de workshop hebben we met de deelnemers een aantal vragen besproken.

Hieronder staan de antwoorden die deelnemers op deze vragen hebben gegeven uitgewerkt, bewerkt en aangevuld door Jildau en mij.

Samenwerken met het bedrijfsleven: Waarom?

Samenwerking met bedrijven heeft verschillende positieve effecten. Allereerst heeft het positieve effecten op leerlingen, maar ook op de inhoud van het onderwijs in het algemeen. Bovendien geldt – hoe meer je samenwerkt, hoe beter dat gaat.

Als nadeel wordt wel genoemd dat het veel tijd kost om ‘iets met bedrijven’ te doen. Zeker als je nog weinig ervaring hebt in het samenwerken met bedrijven, zijn veel uren nodig om relaties op te bouwen buiten school en systemen op te zetten in de school. Maar ook als je die ervaring wel hebt, dan nog kost het (goed!) onderhouden van contacten gewoon tijd. Dit is ook waarom het van groot belang is dat de directie deze samenwerking ondersteunt en faciliteert.

Positieve effecten op leerlingen van samenwerking met bedrijven :

• We leiden op voor het bedrijfsleven, dus kan kennismaking met het bedrijfsleven niet ontbreken.
• Ervaring opdoen = leren
• Inspiratie!
• Het geeft leerlingen een positief zelfbeeld
• Leerlingen leren werken – en maken kennis met de bedrijfscultuur
• In het bedrijfsleven werken rolmodellen voor de leerlingen die helpen het beroepsbeeld van leerling te versterken
• Oriënteren op beroepsmogelijkheden: is dit beroep/deze sector iets voor mij?

Door veel met bedrijven te doen, gaat de samenwerking steeds beter:

Effect op samenwerking:

• Commitment van praktijkopleiders neemt toe:
  verwachtingen worden helderder ter voorbereiding van de student en de praktijkopleider
• Het is makkelijker stage-plaatsen te vinden
• Bedrijven krijgen zicht op jongeren (toekomstige medewerkers)
• Soms is het mogelijk om delen van modules extern onder te brengen waardoor jongeren met de nieuwste apparatuur kunnen werken
• Bedrijf is aan het eind vd rit een belangrijke klant dus door het curriculum aan te passen vanuit vraag/behoefte van het werkveld krijgen leerlingen meer garantie op werk in de regio.
• De borging van een opleiding mist zonder bedrijfsleven.

En het effect  op het onderwijs is: 

• Actualisering en innovatie!
• Relatie theorie en praktijk
• De lesstof wordt levendiger/realistischer
• Vraaggestuurd ipv aanbodgestuurd onderwijsaanbod

Genoeg redenen dus om met ‘iets met bedrijven’ te doen op school. Maar wie pakt wat op?

Dit verschilt sterk per school. Wel is het belangrijk om hier goede afspraken over te maken. Eén van de deelnemers noemde dat het een groot verschil is of je werkt met een bedrijf dat echt een visie en beleid heeft op samenwerking met onderwijs of met een bedrijf dat dit ‘even’ doet. Dat geldt andersom natuurlijk net zo goed. Voor een bedrijf is het veel prettiger samenwerken met een school waar structuur zit in de samenwerking met bedrijven. Als het helder is bij wie hij waarvoor moet zijn en wat hij daarvan kan verwachten. 

Vandaar de volgende opdracht in de workshop: 

Wat is de rol in de samenwerking met bedrijven van verschillende mensen op school en welke activiteiten horen daarbij? 

Hieronder geef ik de antwoorden van de deelnemers weer – als inspiratie hoe zaken geregeld kunnen zijn. Maar ook om te laten zien hoe verschillend dit is op scholen.  

Mentor 

• zelf op bedrijfsbezoeken om een beeld te krijgen van verschillende sectoren
• dialoog aangaan
• begeleiding student
• direct contact leerlingen
• stimuleren
• zit student op juiste plek?
• begeleiden van de ontwikkeling van de student zodat hij kan kwalificeren voor beroep, loopbaan & burgerschap, doorstroom
• bewaakt leerproces van de leerling
• veel vragen stellen
• reflectie gesprekken voeren
• helpen kwaliteiten en passie te ontdekken
• stage ervaringen laten ventileren groep + individueel

Wat je ziet, is dat hier weinig direct bedrijfscontact is genoemd. Volgens mij is dat ook niet nodig.
Een mentor begeleid wel het LOB-proces van de leerling doordat hij/zij de leerling goed kent en helpt zijn/haar kwaliteiten en passie te ontdekken. Door middel van gesprekken evalueert de mentor de stage ervaringen van de leerling en helpt mee de volgende stap(pen) te bedenken. 

BPV (beroepspraktijkvorming)-coördinator  

• voorbereiden BPV
• studiedagen rondom samenwerking onderwijs/bedrijfsleven voorbereiden 
• Werkveldbijeenkomst organiseren
• Contact met het werkveld
• Werven van nieuwe bedrijven
• Begeleiden van leerlingen

Zoals de naam al zegt, coördineert De BPV-coördinator de contacten tussen school en het werkveld in het MBO. In het voortgezet onderwijs (VMBO, HAVO/VWO) is zo’n coördinator nog niet gemeengoed – maar zou het de samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs heel goed kunnen versterken!

Een belangrijk aandachtspunt voor een ‘coördinator externe contacten’ (of BPV-coördinator) is wel dat hij/zij ook de verbinding met het onderwijs ín de school weet te leggen. Soms zie je dat docenten ieder hun eigen contacten hebben of dat docenten helemaal niet op de hoogte zijn van welke contacten (en dus mogelijkheden!) met bedrijven er zijn.

Ook zie je wel eens dat de praktijkvakken prachtig de aansluiting met het bedrijfsleven weten te maken, maar de algemeen vormende vakken (nederlands, wiskunde etc) minder of niet. Juist daar ligt een hele mooie kans om door samenwerking met het bedrijfsleven het onderwijs aan te laten sluiten op de toekomstige beroepspraktijk van de leerlingen!

Een mooie rol voor de ‘coördinator externe contacten’ of BPV-coördinator dus.

Praktijkopleider 

De praktijkopleider neemt vanuit het bedrijf de begeleiding van bijvoorbeeld leerlingen of stagiairs op zich. Als taken noemen de deelnemers van de workshop:

• Afstemmen maatwerk
• Communicatie met stagebureau over student

In overleg met het management van het bedrijf kan een praktijkopleider een hele fijne contactpersoon zijn voor vakdocenten op school (waar van toepassing). Hij/zij ziet immers met welke kennis en vaardigheden de studenten binnenkomen en wat hij/zij nog mist – ook op het vlak van reken- en taalvaardigheden! Andersom kunnen docenten input leveren over het curriculum op school – wat verwachten zij dat een leerling op een bepaald moment kan?

Team 

Het team wordt gevormd door docenten van verschillende vakken binnen een bepaalde jaarlaag of richting. In het team kunnen de vakoverstijgende taken worden opgepakt. 

Deelnemers van de workshop noemen als rollen/activiteiten voor het team:

• intake: eerlijke intake, voorlichting, meeloopdagen organiseren
• onderhoud contact, werkt samen mbt operationele zaken, afstemming onderwijs/begeleiding/examinering
• didactische variatie
• maatwerk plaatsing stage
• ondersteuning
• verbinden collega’s

• implementatie beleid
• gezamenlijk plan
• creëren eigentijds curriculum ism bedrijfsleven
• creëren hybride leeromgeving ism bedrijfsleven

• relatiebeheer
• verbinding met bedrijven in de regio
• Contacten aanbrengen
• Waardeoordeel kwaliteit

Wat je ziet, is dat een team samen zorgt dat het onderwijs draait. Als er geen duidelijke taakverdeling is afgesproken, is het risico dat iedereen ‘zomaar’ iets doet. Ook in de samenwerking met bedrijven helpt het daarom om duidelijke afspraken te maken:

• Wie legt het eerste contact met een bedrijf? (kan ook wisselend zijn!)
• Wie doet het relatiebeheer? Of houdt dus in ieder geval in de gaten dat het relatiebeheer gebeurt!
  Dit is vooral iets dat er makkelijk bij in schiet, dus belangrijk om één iemand (eind-)verantwoordelijk voor te maken.
• Wie houdt het overzicht van de externe contacten bij? Dit is ook een belangrijke taak om de (eind-)verantwoordelijkheid bij één persoon neer te leggen. Anders schiet het er makkelijk bij in!

Bij het verdelen van deze taken is het handig rekening te houden met ieders talenten (de één is een goede administrateur, de ander denkt als vanzelf aan een kerstkaartje).

Het je een goede BPV-coördinator, dan is afstemming met hem/haar heel belangrijk.

Docent

Een docent vervult vaak meerdere rollen. Hij/zij is naast docent vaak ook mentor, teamlid en soms ook decaan, BPV-coördinator etc. Hieronder staan de taken van de docent in zijn/haar rol van vakdocent – degene die aan leerlingen een vak leert zoals de deelnemers dit benoemd hebben. Hierbij heb ik een aantal antwoorden weggelaten die volgens mij niet bij de taak van de vakdocent an sich horen, maar vaak door een docent in een andere rol uitgevoerd kunnen worden. 

• kennis voor vak overdragen
• begeleidt leerproces leerlingen
• didactiek integreren met 21st cskills

• zelf onderdeel LOB binnen eigen vak: wat heb ik hieraan voor mijn toekomst?
• actualiteit integreren in de les
• koppeling leggen tussen lesstof en praktijk –> koppelen aan curriculum

• sprekers uitnodigen voor gastcolleges om beroepsbeeld en contexten aan leerlingen te bieden
• realiseren van praktijkgerichte leeromgeving: werken vanuit levensechte opdrachten
  –> gesprekken over voeren met praktijk

Verder is de docent ook van belang als rolmodel – door te vertellen over je eigen ervaringen help je leerlingen ook!

Wat belangrijk is voor ‘docenten’ – in het onderwijs is het vanzelfsprekend dat je naast het geven van je vak ook andere rollen krijgt (mentor, decaan, coördinator, teamlid etc). Blijf echter bewust van wat je taak is als vakdocent en wat je taak is vanuit die andere rollen. Zo houd je ook helder voor ogen of de taken die jij hebt ook bij jouw rol passen. 

Schooldirectie 

De directie op een school heeft een grote invloed op de mate en kwaliteit van de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven. Hiervoor is niet alleen een goede visie nodig en een stevig beleid, maar moet dat ook in de praktijk zijn uitwerking krijgen in facilitering en stimuleren van deze samenwerking. 

• organiseren
  • visie op samenwerking onderwijs – bedrijfsleven opstellen en uitdragen
  • coördineren, aansturen
  • zorgen voor kaders
• faciliteren
  • zorgen voor facilitering taken in tijd en budget (netwerken kost veel tijd!)
  • bemiddelen team/onderwijscluster
• stimuleren
  • visie uitdragen
    dus practice what you preach. Zoek zelf aansluiting bij een bedrijvennetwerk en zoek zichtbaar het contact op bij bedrijfsactiviteiten op school.
  • rolmodel
  • verbinden

Wat ik een docent ooit heb horen zeggen:
mijn rector stimuleert mijn activiteiten met bedrijven heel erg. Ik moet toestemming vragen om de school uit te mogen met leerlingen, maar hij vraagt aan mij om een plan neer te leggen hoe ik gemiste tijd inhaal. Als we weg zijn geweest, vraagt hij altijd even na hoe het is geweest. Dat maakt dat ik me gezien voel.

Decaan

De decaan is op een school het ‘hoofd van LOB’. Als taken noemen de deelnemers:

• beleid maken ism docenten mentoren
• organisator
• verbinder

• contact onderhouden met stagecoördinator
• steekt in voor leerlingen op oriënteren opleiding bij bedrijf
• loopbaan + stage koppelen

• overzicht activiteiten, heldere communicatie (oa voorlichtingsdagen)
• zorgen voor opname in portfolio
• eerste contact
• contact met leerlingen,
• docenten gesprekken

En áls dit ook tot de taken behoort:

• overzicht bijhouden bedrijfscontacten
• dicht op bedrijven (ambassadeur school)
• netwerken

Het helpt ook hier weer als het duidelijk is afgebakend wat de taak van een decaan is. Je zou als school bijvoorbeeld de keuze kunnen maken dat de decaan verantwoordelijk is voor het loopbaan-proces van leerlingen in de school en richting studies en een coördinator externe contacten verantwoordelijk is voor de contacten met het bedrijfsleven. Natuurlijk moeten zij dan veel samen afstemmen. Maar er zijn maar weinig mensen (ze bestaan wel!) die én het contact en de onderwijskundige processen ín de school goed kunnen vormgeven én goede netwerkers naar buiten zijn. Om nog maar te zwijgen over de tijd die dat kost en het risico dat het met zich meebrengt om al die taken bij één persoon neer te leggen.

Bedrijfsleven 

Bij de samenwerking met het bedrijfsleven noemen de deelnemers dat dit van belang is zodat leerlingen kunnen werken aan hun beroepsbeeld en omdat het bedrijf perspectief kan bieden aan leerlingen. Daarvoor is het prettig als het bedrijf betrokken is bij het onderwijs en bereidheid toont om samen te werken en te overleggen over de inhoud van onderwijs en begeleiding.

Een prettig bedrijf heeft: 

• een heldere visie op toekomst bedrijf en op werken & leren
• goed relatiebeheer met scholen (niet eenmalig)

Mogelijke taken:

• stageplaatsen en begeleiding bieden
• zorgdragen voor opgeleide praktijkopleiders:
  • personen die de taal van leerlingen spreken
  • kan gesprekken voeren, voordoen, meenemen, uitleggen
  • zoekt contact met BPV-coördinator en vraagt naar wensen/doelen van de student
• levert case aan/vraagstukken en levert feedback bij het schrijven van de ‘opdracht’ voor onderwijs/docent
• wisselt kennis uit en stemt af
• Geeft voorlichting: heeft een ‘ambassadeur’ die goed kan aangeven wat kunnen studenten verwachten bij dit bedrijf. 

Belangrijk in het contact met het bedrijf (zie ook de do’s en don’ts) is dat zij een context bieden voor leerlingen, maar dat de school (docenten/…) verantwoordelijk is voor het onderwijs van de leerlingen. Spreek dus ook hier duidelijk af wat je van elkaar kunt verwachten en spreek elkaar erop aan als die verwachtingen niet uitkomen!

Waar vind ik bedrijven? 

Doordat in het technisch bedrijfsleven sterkte tekorten dreigen te ontstaan aan werknemers, is bij die bedrijven een sterk bewustzijn van het belang van samenwerking met onderwijs. Daar kun je ook vanuit andere sectoren gebruik van maken! 

Bij een technisch bedrijf zit immers vaak ook een HRM-afdeling, een financiële afdeling etc. 

Technische bedrijven vind je onder andere hier: 

• www.jet-net.nl
• www.techniektalent.nu
• www.gastlessenzogeregeld.nu
• www.vakkanjers.nl
• www.c3.nl
• www.ditdoeik.nl

Do’s en don’t 

Jij legt contact met ‘Bedrijf’. Maar het bedrijf heeft contact met ‘School’. Een goede relatie is daarom dus van groot belang! 

Het bedrijf helpt de school met stageplaatsen, beroepsbeelden etc. Daar heeft het bedrijf zelf ook veel aan, maar de leerling zit in eerste instantie op school. Ont-zorg daarom het bedrijf in de samenwerking zoveel mogelijk! 

Gebruik om een heldere en duidelijke vraag te stellen het 10-stappenplan. Dit kun je hier vinden.

Heb je nog vragen? Mij kun je bereiken via ‘contact‘ hier op de pagina. 

De gegevens van Jildau staan hieronder: 

Jildau Vellinga
j.vellinga@pbt-netwerk.nl
www.toptechniekinbedrijf.nl