Bij veel vakken besteden we aandacht aan duurzaamheid. Terecht – we kunnen onze wereld alleen prettig houden voor toekomstige generaties als we er zuinig mee omgaan. Maar hoe zorg je dat leerlingen zelf een mening vormen over de kwesties waar ook de geleerden het niet over eens zijn? Dat kan door de leerlingen met open vragen te laten werken. Door ze zelf een vraag te laten kiezen die bij ze past en ze uit te dagen hier van verschillende kanten naar te laten kijken.
Dit kan als een groot, vakoverstijgend project in een project in een projectweek, maar ook vanuit één vak. Heb je niet zoveel tijd? Help je leerlingen dan door zelf te laten zien hoeveel vragen eigenlijk komen kijken bij een ingewikkeld vraagstuk als duurzaamheid.
Met het vraagstuk ‘hoe maak je duurzaam plastic?’ laat je leerlingen kennis maken met afwegingen en keuzes die bedrijven en overheid maken rondom dit duurzaamheidsvraagstuk. Op dit vraagstuk is geen éénduidige antwoord te geven. Door met open vragen aan de slag te gaan, maken leerlingen hun eigen keuzes. Wat vinden zij belangrijk? Welke vraag spreekt hen het meeste aan?
Een uitgebreid project kan er als volgt uitzien:
- Start met een kick-off om de interesse van leerlingen te wekken
- Activeer hun voorkennis door de ‘stand van zaken’ rondom het vraagstuk te vertellen
- Laat leerlingen zoveel mogelijk vragen bedenken rondom het centrale vraagstuk in verschillende categorieën
- Leerlingen kiezen één van de categorieën om aan te werken
- Binnen de categorie werken zij aan een activiteit om een vraag die hoort bij het centrale vraagstuk op te lossen
- Zij presenteren hun antwoord op die vraag aan de klas op een manier die bij hun vraag past.
Hieronder staan voor de verschillende categorieën mogelijke activiteiten zoals je die je bij het vak scheikunde zou kunnen inzetten. De eerste – algemene – activiteit is helemaal uitgewerkt, zodat je kunt zien hoe je hier in de klas mee kan werken.
Uitgewerkt lesmateriaal voor scheikunde H4/V5
Voor bovenbouw klassen scheikunde havo/vwo heb ik volledig uitgewerkt lesmateriaal ontwikkeld. Op dit moment wordt dat getest op het Peelland College in Deurne. Dit materiaal bevat 12 uitgewerkte scheikundige activiteiten (zie de download onder de tabblad met de punaise hieronder). Ook zit er een uitgebreide docentenhandleiding bij, powerpoints met toelichting voor de kick-off en het activeren van de voorkennis, een verslag-opzet voor leerlingen en een beoordelingsformulier.
Activiteiten
Waarom is plastic zo bijzonder?
Plastic wordt veel gebruikt voor allerlei toepassingen. Maar waarom gebruiken we daar plastic voor en geen andere materialen? En wat versta je onder duurzaamheid? Beperkt zich dat tot materialen en processen of is het breder dan dat?
Opdracht
In deze opdracht onderzoek je welke eigenschappen plastic zo bijzonder maken. Ook kijk je waar bedrijven plastic voor gebruiken en of dat ‘nodig’ is.
Onderzoek
- Vergelijk verschillende materialen met elkaar. Waarom is plastic zo bijzonder?
- Waarvoor gebruiken bedrijven plastic en hoe zouden ze dat kunnen vervangen?
Presentatie
Maak een reclamefilmpje waarin je plastic ‘verkoopt’, houd een salespitch als bedrijf of houd een speech tegen het gebruik van plastic bij bedrijven.
Hoe kon plastic zo populair worden?
Plastic bestaat nog niet zo lang. Maar toch is er bijna geen plek te vinden waar geen plastic is. Hoe is plastic in zo’n korte tijd zo populair geworden? En waar gaan we in de toekomst naartoe?
Welke rol speelt de overheid daarin? En de industrie?
Opdracht
In deze opdracht vorm je door middel van een bronnenonderzoek een beeld van de geschiedenis van plastic. Door scenariodenken vorm je je een mogelijk toekomstbeeld van plastic in onze wereld.
Presentatie
Maak een tijdlijn van ‘de opkomst van plastic’ of maak een kort filmpje, toneelstuk of verhaal waarin je laat zien hoe verschillende toekomsten eruit kunnen zien.
Hoe scheidt jouw school het afval?
Organisaties gaan verschillend om met het scheiden van afval. Op het station staan overal gescheiden afvalbakken, in het winkelcentrum en in de wijken staan nog de ‘oude’ prullenbakken.
Opdracht
Hoe is dat bij jou op school? Wordt daar plastic afval gescheiden? Bedenk een plan om dat zo te houden of om dat voor elkaar te krijgen.
Presentatie
Maak een infographic voor medeleerlingen of schrijf een whitepaper met tips voor andere scholen als jouw school al afval scheidt. Is dat nog niet het geval? Presenteer dan een plan om dat te gaan doen.
Wat doet Dopper aan duurzaamheid?
Op de website van Dopper staat: “Als iemand vraagt wat Dopper is, zeg dan alsjeblieft, ALSJEBLIEFT, niet dat het een bedrijf voor waterflessen is.”
Maar waarom niet? Waarin is Dopper meer dan een bedrijf voor waterflessen?
Opdracht
Dopper is een plastic fles met een missie: het is een ‘oceaan reddende waterfles’. Hoe zet je als ‘flessenmaker’ in de maatschappij een duurzaam product neer? Aan welke regels moet je voldoen om duurzaam te mogen heten? En hoe duurzaam zijn ze eigenlijk?
Presentatie
Houdt een pitch waarin je verdedigt waarom Dopper het meest duurzame bedrijf van Nederland is of laat in een vergelijking zien hoe Dopper ‘scoort’ ten opzichte van een spa-flesje.
Wat kost bioplastic?
Normaal plastic is onder andere niet duurzaam omdat het van aardolie wordt gemaakt – een niet hernieuwbare grondstof. Als we plastic maken van een hernieuwbare grondstof, zoals planten bijvoorbeeld, is dat minder slecht voor onze planeet.
Maar plastic uit olie is heel goedkoop. Plastic uit planten is nieuwer, en dus nog duurder. Maar hoeveel duurder is het eigenlijk? En uit wat voor planten kun je plastic maken?
Opdracht
Stel, je bent een bedrijf en je bent aan het overwegen om over te stappen op bioplastic koffiebekertjes. Wat zou jij adviseren?
Presentatie
Presenteer jouw ‘businesscase’ aan ‘het bedrijf’ of maak een reclamefilmpje vanuit het bedrijf dat jouw keuze koffiebekertjes maakt.
Hoe maak je plastic?
Dit project gaat over duurzaam plastic. Maar om daar beter over na te kunnen denken, is het ook goed om te weten hoe plastic voorwerpen worden gemaakt: wat is daar lastig aan en waar moeten dus ook fabrikanten die met ander soort plastics, zoals bioplastic willen werken over nadenken?
Opdracht
In dit onderzoek maken we ons eigen plastic product door middel van spuitgieten. Daarna kijk je kritisch naar het proces en het voorwerp: hoe ging dat?
Presentatie
Presenteer je blokschema of maak een infographic waarin je duidelijk laat zien hoe je plastic maakt.
Hoe maak je bioplastic?
Steeds meer producten zijn gemaakt van of verpakt in bioplastic. Bioplastic betekent dat het plastic biologisch afbreekbaar is, of dat de grondstoffen ‘plant-based’ zijn. Maar hoe maak je dat?
Opdracht
In deze opdracht maak je zelf plant-based bioplastic en ga je onderzoeken hoe duurzaam bioplastic eigenlijk is.
Presentatie
Presenteer jouw productie van bioplastic in een foto- of filmverslag aan de klas of maak een infographic waarin je de verschillende soorten bioplastic laat zien.
Hoe kan China een wereldwijde afvalcrisis veroorzaken?
Een tijd lang heeft China plastic afval ingezameld van over de hele wereld om te recyclen. Maar hier zijn zij mee gestopt. Nu moeten alle landen dus ‘ineens’ hun eigen plastic afval recyclen. Maar daar zijn die landen helemaal niet op ingericht! Hoe is deze situatie ontstaan? En wat betekent dat voor de (chemische) industrie in Nederland?
Opdracht
Beantwoord de vraag: Hoe komt het dat wij iets merken van een wet in China en welke invloed heeft dat op de chemische industrie in Nederland?
Presentatie
Leg het verhaal van de Chinese plasticban en de invloed op de chemische industrie in Nederland uit aan je klasgenoten door middel van storytelling of een presentatie.
Hoe weet je wat je met je plastic afval moet doen?
Op steeds meer verpakkingen en producten staan logo’s. Wat voor soort plastic het is, hoe je het moet weggooien enzovoorts. Maar wat betekenen die logo’s eigenlijk? En waarom kan een plastic wel twee sterren voor duurzaamheid krijgen, maar moet het toch bij het restafval?
Opdracht
Zoek op producten, thuis of in de supermarkt minstens vijf verschillende logo’s die een aanduiding zijn voor de duurzaamheid van plastic en onderzoek wat die logo’s betekenen.
Presentatie
Maak een infographic of een voorlichtingsfilm waarin je laat zien welk plastic je waar weg moet gooien en waarom.
Hoe kun je plastic scheiden en recyclen?
Bij duurzaam plastic hoort natuurlijk ook de vraag hoe je plastic dan kunt scheiden en recyclen. Alhoewel bedrijven in de recylingbranche al behoorlijk goed afval kunnen verwerken, zitten hier ook nog veel uitdagingen in. PET kunnen we al langere tijd goed hergebruiken. Is het materiaal daarmee Cradle to Cradle?
Opdracht
In deze opdracht bekijk je niet alleen het basis-proces, maar zie je ook welke ontwikkelingen van bedrijven in Nederland de recycling van plastic verder verbeteren. Of je onderzoekt wat Cradle to Cradle inhoudt en of PET al zo mag heten.
Presentatie
In deze presentatie laat je het recycleproces van plastic zien met behulp van een blokschema, een (Prezi) presentatie of een infographic.
Hoeveel wegwerp plastic gebruik ik thuis?
We gebruiken met zijn allen steeds meer producten van plastic. Sommige voor de lange duur, maar ook veel wegwerkplastic. Hoeveel plastic gebruik jij eigenlijk? Hoeveel plastic ligt er om de school? En wat gebeurt er met jouw plastic afval?
Opdracht
In deze opdracht ga je uitzoeken hoe het zit met jouw eigen plastic gebruik en verbruik. Wat vind je daarvan? Wat zou je medeleerlingen adviseren?
Presentatie
In deze presentatie maak je je medeleerlingen bewust van hoezeer plastic in ons leven verweven is. Je geeft ze tips vanuit jullie mening hoe je het beste met plastic om kan gaan door een foto- of filmverslag of door een powerpoint presentatie.
Eigen vraag
Je wil graag je eigen thema / vragen onderzoeken. Top!
Check bij je docent of jouw vragen passen binnen de gegeven tijd en houd in de gaten dat je bezig bent met het vraagstuk ‘hoe maak je duurzame plastic flessen’?
Vraag ook bij je docent of je geen dubbel werk doet: je mag gebruik maken van de informatie van andere groepjes voor jouw eigen vragen, dus check in je klas goed wat de rest doet.
Maak vooral gebruik van alle tips en informatie die bij de andere thema’s staan.
Veel plezier!
Klik hierboven op de tab van de categorie waar jij meer van wil weten. Bij iedere categorie staat een korte uitleg over deze categorie en dit vraagstuk en een voorbeeld van een scheikunde-activiteit die je kunt uitvoeren om tot een antwoord op de vraag te komen die daarbij hoort.
Bronnen
Hieronder staan al enkele interessante bronnen rondom duurzaam plastic.