Soms lijkt het alsof ieder bedrijf zijn eigen ontwikkelingen doormaakt. Dus hoe weet je dan waar net dit ene bedrijf mee bezig is? Ook op de website is dit soms lastig te vinden. Maar als jij in de klas iets met een bedrijf wil doen, is het handig om globaal te weten in welke richting de ontwikkelingen plaatsvinden.
Negen topsectoren
Gelukkig is hier wel een lijn in te ontdekken. De Nederlandse overheid heeft negen ‘topsectoren’ vastgelegd. Sectoren waar wij in Nederland goed in zijn.
Op de website www.topsectoren.nl kun je naar de pagina’s toe waar vanuit de verschillende topsectoren wordt aangegeven met welke ontwikkelingen zij bezig zijn.
Algemene ontwikkelingen in (maak) bedrijven
Bedrijven waarin producten gemaakt of bewerkt worden zijn vaak met de volgende ontwikkelingen bezig:
Milieuwetgeving
In alle bedrijven waar iets wordt gemaakt of bewerkt, ontstaat afval. Ook gebruiken zij energie. Onze overheid heeft allerlei regels opgesteld waaraan een bedrijf moet voldoen om met zorg met ons milieu om te gaan. Deze regels veranderen eens in de zoveel tijd, waardoor dit voor bedrijven een continue stroom van ontwikkeltrajecten oplevert.
Voorbeelden van deze wetgeving:
REACH
REACH is een Europese verordening over de productie van en handel in chemische stoffen. Het beschrijft waar bedrijven en overheden zich aan moeten houden. REACH staat voor: Registratie, Evaluatie, Autorisatie en restrictie van Chemische stoffen. Deze verordening geldt voor alle landen van de Europese Unie.
Producenten en importeurs van chemische stoffen moeten alle stoffen registreren die ze produceren of importeren. Deze plicht geldt alleen voor stoffen waarvan minimaal 1000 kilo per jaar wordt geproduceerd of geïmporteerd. Uiterlijk in 2018 moeten alle stoffen geregistreerd staan. Bij de registratie moet de producent of importeur onder meer aangeven of de stof schadelijk is. Ook moet hij vermelden hoe een gebruiker er veilig mee om kan gaan.
Kortweg betekent dit, dat ieder bedrijf dat iets met chemische stoffen doet (dus ook een printplatenfabriek die componenten op zijn platen lijmt) moet kunnen garanderen dat ze goed met hun chemicaliën omgaan.
REACH kan verboden of beperkingen opleggen aan de productie, het gebruik of de invoer van bepaalde schadelijke stoffen. Alle chemische stoffen vallen onder REACH, op een paar uitzonderingen na zoals radioactieve stoffen, afvalstoffen en bestrijdingsmiddelen. Hiervoor geldt andere wetgeving. Stoffen die zijn verwerkt in mengsels (verf en lijm) vallen ook onder REACH.
REACH stelt ook regels voor stoffen in voorwerpen, zoals speelgoed of huishoudelijke apparaten. Zo moeten bedrijven aan hun afnemers doorgeven als er zeer zorgwekkende stoffen in hun producten zitten.
Lees meer op deze pagina van de rijksoverheid.
CO2-emissie
Om de CO2-emissie van Nederland omlaag te brengen, hebben overheden afgesproken om bedrijven (grootgebruikers, zoals de chemische industrie) te laten betalen voor hun CO2-uitstoot.
Het verlagen van de CO2-uitstoot is daarom bij alle bedrijven die aan de CO2-emissienorm moeten voldoen een goede reden om hun processen op dat gebied efficiënter te maken.
Patenten
Patenten kunnen voor bedrijven een belangrijke bron van ontwikkeling zijn. Zij kunnen producten of processen ontwikkelen waarvoor ze een patent aanvragen – het moet dan aantoonbaar voldoende vernieuwend zijn. Of als een andere partij eerder was, dan kan het zijn dat het bedrijf de patenten juist wil omzeilen.
Na een aantal jaar (voor de meeste producten 20 jaar, maar hier zijn uitzonderingen op) verlopen patenten. Dan zijn concurrerende bedrijven er vaak als de kippen bij om met jouw product aan de haal te gaan. Dit zie je bijvoorbeeld goed bij Lego – hiervan is het patent in 2010 verlopen. Inmiddels liggen alternatieven zoals BanBao, Sluban, Cobi en Mega Blocks in de winkel. Maar dat het zo makkelijk nog niet is om het origineel na te maken, blijkt wel uit de review op deze website. De blokjes passen minder goed, de kleuren zijn minder helder en uit mijn eigen ervaring blijkt dat de bouw-instructies ook minder makkelijk te volgen zijn.
Welke ontwikkelingen in bedrijven plaatsvinden die een ‘alternatief’ voor een A-merk produceren, kun je met leerlingen heel goed onderzoeken met de Bedrijf in de Klas opdracht ‘zoek de 10 verschillen’.
Standaard ontwikkelingen
Een aantal ontwikkelingen spelen vrijwel altijd, binnen ieder bedrijf. Dit gaat om ontwikkelingen in producten én processen. Het gaat hierbij onder andere om:
- Verlaging van productieprijs
- Schaalvergroting
- Omstellen
- Beschikbaarheid grondstoffen / wisselen van leveranciers
- Automatisering
Omdat deze aspecten zo vaak een rol spelen in bedrijven, houden zij bij het ontwerpen van hun producten bijvoorbeeld al rekening hiermee. Hierop is de ontwerpmethodiek ‘Design for X’ gebaseerd.
Design for X
Design for X staat voor Design for Excellence. Dit is een ontwerpmethodiek waarmee je bij het ontwerpen van je product al rekening houdt met verschillende aspecten. De X kan ook door bepaalde waarden worden ingevuld:
- Design for manufacurability – je ontwerpt het zo dat het makkelijk te maken is (manufacturing);
- Design for assembly – je ontwerpt het zo dat het makkelijk in elkaar te zetten is (assembleren);
- Design for maintainability- je ontwerpt een product zo dat het makkelijk te onderhouden is. Dit kan bijvoorbeeld belangrijk zijn bij grote, dure apparaten waar je moeilijk bij kunt. Zoals een elektronenmicroscoop of een satelliet.
Dit zijn voorbeelden die vooral in de maakindustrie een rol spelen. Maar breder bestaat ook:
- Design for short time to market – ontwerp dat zo snel mogelijk de markt op kan
- Design for minimum risk – rekening houden met minimale risico’s, belangrijk bij het ontwerp van een nieuwe chemische fabriek bijvoorbeeld
- Design to costs en design to standards zorgen voor vermindering van de kostprijs van een product
Dit is al een hele lijst, en dan heb je Design for environment, design for aesthetics, design for environment etc nog niet gehad.
Een mooi overzicht, wel in het Engels van deze ‘DfX-methodiek’ staat op deze pagina van wikipedia.
Bij een bedrijf werken ze niet allemaal heel bewust met deze methodiek. Maar je kunt altijd vragen – waar houden jullie bij het ontwerp van jullie product of proces rekening mee?
